An toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) là một chủ trương lớn của Đảng, được Nhà nước cụ thể hóa bằng pháp luật. Trong những năm qua, cùng với sự phát triển kinh tế-xã hội, công tác ATVSLĐ ngày càng được các ngành, các cấp trong tỉnh, người lao động quan tâm thực hiện, trở thành ý thức chung của mọi người. Đồng thời, ngày 12/01/2016, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 87/QĐ-TTg lấy tháng 5 hằng năm là “Tháng hành động về An toàn, vệ sinh lao động” (bắt đầu thực hiện từ năm 2017) thay vì “Tuần lễ Quốc gia về An toàn vệ sinh lao động” như trước đây.
Vậy An toàn vệ sinh lao động (ATVSLĐ) là gì và mục đích của việc làm tốt công tác ATVSLĐ? Theo Luật An toàn, vệ sinh lao động năm 2015 quy định: “An toàn lao động là giải pháp phòng, chống tác động của các yếu tố nguy hiểm nhằm bảo đảm không xảy ra thương tật, tử vong đối với con người trong quá trình lao động” và “Vệ sinh lao động là giải pháp phòng, chống tác động của yếu tố có hại gây bệnh tật, làm suy giảm sức khỏe cho con người trong quá trình lao động”. Như vậy, ATVSLĐ là giải pháp hạn chế người lao động (NLĐ) bị các thương tổn, sức khỏe gây ra bởi các yếu tố nguy hiểm khi làm việc.
Nhận thức được tầm quan trọng của công tác ATVSLĐ là góp phần thực hiện các biện pháp cải thiện điều kiện làm việc, hạn chế tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, bảo vệ sức khỏe, tính mạng cho NLĐ, hằng năm LĐLĐ tỉnh đã yêu cầu và hướng dẫn các công đoàn cơ sở xây dựng và kiện toàn đội ngũ cán bộ phụ trách công tác ATVSLĐ, mạng lưới an toàn vệ sinh viên (ATVSV), tổ chức huấn luyện về ATVSLĐ cho NLĐ trong các đơn vị, doanh nghiệp. Đến cuối năm 2020, cả tỉnh có 204 doanh nghiệp xây dựng mạng lưới ATVSV với 2.660 ATVSV, trong đó, có 1.808 người đã được bồi dưỡng nghiệp vụ. Các công đoàn cơ sở cũng đã thường xuyên tổ chức phát động phong trào “Xanh -Sạch -Đẹp, bảo đảm an toàn vệ sinh lao động”, tham gia xây dựng các công trình, các đề tài, sáng kiến liên quan đến ATVSLĐ góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, cải thiện môi trường và điều kiện lao động. Công đoàn các cấp tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, thu hút đông đảo đoàn viên, công nhân lao động tham gia; năm 2020, phối hợp với người sử dụng lao động tổ chức 186 lớp tập huấn ATVSLĐ cho 25.665 công nhân lao động. Công tác chăm sóc sức khoẻ cho NLĐ cũng được doanh nghiệp quan tâm thực hiện, có 148 đơn vị, doanh nghiệp tổ chức khám sức khoẻ định kỳ cho 30.612 người, qua đó phân loại sức khoẻ để có hướng sắp xếp lại lao động phù hợp với sức khoẻ, tay nghề của NLĐ và có giải pháp ngăn chặn những yếu tố độc hại ảnh hưởng sức khỏe NLĐ; thực hiện tốt việc trang cấp phương tiện bảo vệ cá nhân cho NLĐ, tổ chức bồi dưỡng bằng hiện vật cho NLĐ làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.
Bên cạnh đó, hằng năm các cấp công đoàn trong toàn tỉnh còn chủ động phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, ngành Lao động thương binh và xã hội, ngành Y tế tham gia việc thanh tra, kiểm tra, giám sát công tác ATVSLĐ tại các doanh nghiệp nhằm phát hiện, kiến nghị và yêu cầu khắc phục các vi phạm về nguy cơ mất ATVSLĐ tại các doanh nnghiệp, bảo đảm quyền lợi và an toàn cho NLĐ,…. LĐLĐ tỉnh thường xuyên đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền pháp luật về ATVSLĐ đến đoàn viên, CNVCLĐ, chủ sử dụng lao động không chỉ thông qua việc tổ chức các lớp tập huấn, cấp, phát tờ rơi,…. mà còn tổ chức các hội thi, cuộc thi. Đơn cử như hội thi “An toàn vệ sinh viên giỏi” cấp tỉnh năm 2019, với sự tham gia của hơn 120 thí sinh được 14 LĐLĐ huyện, thị xã, thành phố đồng bằng và công đoàn ngành tuyển chọn trong đoàn viên, CNVCLĐ thuộc cấp quản lý; cuộc thi “Tìm hiểu kiến thức về ATVSLĐ” bằng hình thức thi trực tuyến, với 03 kỳ thi (từ ngày 11/5/2020 đến ngày 6/6/2020) được đông đảo đoàn viên, CNVCLĐ tích cực hưởng ứng nên có gần 14.000 tài khoản tham gia với trên 18.000 lượt truy cập dự thi tạo nên sức lan tỏa sâu rộng trong đoàn viên, CNVCLĐ toàn tỉnh.
Tuy vậy, thời gian qua vẫn còn một số doanh nghiệp chưa thực sự quan tâm đến việc chăm lo, cải thiện điều kiện làm việc cho NLĐ, nhiều chế độ, chính sách của NLĐ trong lĩnh vực ATVSLĐ chưa được thực hiện theo quy định của pháp luật; chưa bố trí hoặc bố trí cán bộ làm công tác ATVSLĐ chưa đúng quy định; xây dựng kế hoạch ATVSLĐ hằng năm còn hình thức, chưa bám sát nhiệm vụ của doanh nghiệp, đơn vị; hoạt động của mạng lưới ATVSV ở nhiều nơi còn mang tính hình thức, chưa thực sự hiệu quả, chế độ phụ cấp trách nhiệm cho ATVSV chưa được quan tâm. Số vụ tai nạn lao động nặng và chết người có xu hướng giảm nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ xảy ra bất cứ lúc nào nếu không làm tốt công tác ATVSLĐ. Nguyên nhân dẫn đến các vụ tai nạn lao động nghiêm trọng là do sự chủ quan của NLĐ vi phạm về việc không tuân thủ quy trình, chưa có biện pháp làm việc an toàn, NLĐ chưa được huấn luyện hoặc huấn luyện chưa đầy đủ về ATVSLĐ,...; người sử dụng lao động chưa làm tốt công tác tự kiểm tra ATVSLĐ, sử dụng thiết bị lao động không đảm bảo an toàn cho NLĐ, không xây dựng quy trình, nội quy an toàn lao động, không trang bị đầy đủ phương tiện bảo vệ cá nhân,…
Nhằm giảm thiểu tối đa các vụ tai nạn lao động, nguy cơ mắc bệnh nghề nghiệp, hạn chế các nguyên nhân gây ra mất an toàn lao động và phát huy vai trò của tổ chức Công đoàn trong công tác ATVSLĐ thời gian tới, thiết nghĩ các cấp công đoàn trong toàn tỉnh cần tập trung vào một số việc làm cụ thể, thiết thực sau:
Thứ nhất, thường xuyên cập nhật và tiếp tục đổi mới nội dung, đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền phù hợp để NLĐ, người sử dụng lao động hiểu, nắm vững các chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật về công tác ATVSLĐ, đặc biệt ở các doanh nghiệp có đông công nhân lao động làm việc trong điều kiện nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm. Chỉ khi nào người lao động, chủ sử dụng lao động, doanh nghiệp nhận thức được lợi ích của công tác đảm bảo ATVSLĐ và tự nguyện nghiêm túc chấp hành mọi quy định pháp luật về ATVSLĐ thì lúc đó mới đảm bảo được an toàn lao động, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp có thể được kiểm soát.
Thứ hai, chủ động, tích cực tham gia với người sử dụng lao động xây dựng các nội quy, quy định, thỏa ước lao động tập thể, chương trình, kế hoạch ATVSLĐ, cải thiện điều kiện làm việc, chăm sóc sức khỏe cho NLĐ, quan tâm công tác tự kiểm tra của doanh nghiệp và thường xuyên giám sát việc thực hiện chế độ, chính sách về ATVSLĐ trong doanh nghiệp.
Thứ ba, quan tâm đến đội ngũ cán bộ công đoàn các cấp phụ trách công tác ATVSLĐ, thường xuyên cập nhật kiến thức, trau dồi kỹ năng tuyên truyền, đối thoại và thương lượng tập thể.
Thứ tư, phối hợp với người sử dụng lao động tổ chức các phong trào thi đua phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, đổi mới công nghệ, cải thiện điều kiện làm việc, tìm các biện pháp nhằm hạn chế tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; duy trì phát triển phong trào “Xanh-Sạch-Đẹp, bảo đảm ATVSLĐ” và các hoạt động quần chúng làm công tác ATVSLĐ, mạng lưới ATVSV.
Thứ năm, các cấp công đoàn cần thực hiện chế độ thông tin, báo cáo về công tác ATVSLĐ kịp thời, đầy đủ, đặc biệt là các báo cáo về tình hình tai nạn lao động để công đoàn cấp trên có thông tin và số liệu để tổng hợp, phục vụ cho việc phân tích nhận định, đánh giá tình hình, tham mưu, đề xuất, kiến nghị các giải pháp khắc phục.
Thứ sáu, tiếp tục chủ động phối hợp với các ngành, các cơ quan chức năng trong việc tuyên truyền, thanh tra, kiểm tra, giám sát công tác ATVSLĐ tại các doanh nghiệp, xử lý nghiêm, kịp thời các doanh nghiệp vi phạm công tác ATVSLĐ.
“Con người là tài sản quý giá nhất của doanh nghiệp”, do vậy làm tốt công tác ATVSLĐ có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với sức khỏe, tính mạng của người lao động cũng như thúc đẩy hoạt động sản xuất bền vững của doanh nghiệp, góp phần phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội./.